Ken je het spreekwoord: ‘Verandering van spijs doet eten’? Nou, ik vond het tijd voor een vergelijkingsartikel dat nét even wat anders is dan de andere! Want waar het normaal gesproken voornamelijk draait om de zoektocht naar de ‘beste’ keus, gaat het in deze vergelijking juist om het verschil tussen verschillende soorten. Deze ‘nieuwe’ insteek is trouwens te danken aan een van mijn volgers die het onderwerp ‘meelsoorten’ aandroeg. Super interessant, dus ik ben er meteen mee aan de slag gegaan!
Ooit, lang geleden, was ik alleen bekend met tarwebloem. Het – inmiddels enorme – aanbod meelsoorten heeft daar zeker verandering in gebracht. Nu is het zo dat alle meelsoorten specifieke eigenschappen hebben, en daarom voor diverse doeleinden worden gebruikt. In dit artikel richt ik me vooral op het verschil in voedingswaarde!
Ik beperk me in deze vergelijking tot een klein aantal soorten meel; degene die naar mijn idee het meest worden gebruikt. Ook besteed ik aandacht aan het verschil tussen volkoren én niet-volkoren varianten. En dat brengt me allereerst op het volgende:
Er is meel, en er is bloem. Maar wat is eigenlijk het verschil? Simpel gezegd is meel de volkoren variant, en is bloem niet-volkoren. Volkoren bloem? Dat bestaat dus niet!
*Meel en bloem worden beide gemaakt van gemalen graansoorten. Als je granen vermaalt, krijg je meel. Bloem is een fijnere versie van meel. Om bloem te krijgen, worden granen vermalen en daarna worden de schilletjes, zemelen en kiemen eruit gezeefd. Bij bloem worden dus de grove deeltjes verwijderd, waardoor bloem een stuk fijner is, witter en minder vezels bevat (24 Kitchen, 2019).
De vergelijking
Ingrediënten
De meelsoorten die ik gekozen heb om met elkaar te vergelijken, bestaan allemaal uit 100% meel van de desbetreffende soort. Verder ingaan op de ingrediënten is in dit geval dus niet nodig: het betreft 100% pure producten, en daar hou ik van!
Calorieën
Op een enkele uitzondering na, ligt de hoeveelheid calorieën vrij dicht bij elkaar: tussen 337 en 350 kcal per 100 gram. Amandelmeel is met 633 calorieën per 100 gram een echte uitschieter, maar ook havermeel (408 kcal) en kikkererwtenmeel (387) zijn rijker aan calorieën dan de rest.
Vet
Het verschil in calorieën mag dan vrij klein zijn, het verschil in de hoeveelheid vet is ‘vet groot’! Zoals je in de vergelijkingstabel kunt zien, bestaat amandelmeel voor de helft uit vet: per 100 gram meel, bevat deze soort 52 gram vet. De verklaring is simpel: amandelmeel bestaat uit gemalen amandelen, een noot met een hoog vetgehalte. Kokosmeel (11 gram vet per 100 gram) is ook een meel dat iets rijker is aan vet dan de overige soorten. Per 100 gram bevat patent tarwebloem het minste vet; slechts 1 gram. Bij de andere soorten varieert het gehalte tussen 1,3 en 6,7 gram vet (per 100 gram meel).
Zie je dat? Al het vet in kokosmeel bestaat uit verzadigd vet! Bij amandelmeel is dat wel anders; nu je weet dat amandelmeel voor de helft uit vet bestaat, is 4,2 gram verzadigd vet in verhouding vrij weinig. Verder bevat alleen havermeel nog een hoeveelheid verzadigd vet dat boven 1 gram ligt. Spelt- en patent tarwebloem bevatten met 0,1 gram (uiteraard weer per 100 gram product) de minste hoeveelheid van dit type vet.
Koolhydraten
Wat direct opvalt is dat de varianten met een hoger vetgehalte, weinig koolhydraten bevatten. Het aantal koolhydraten per 100 gram meel is het laagst in amandelmeel (16 gram), maar ook de hoeveelheid in kokosmeel (18 gram) is vrij laag. Bij de andere meelsoorten varieert de hoeveelheid tussen 58 en 72 gram, waarbij patent tarwebloem het meest rijk is aan koolhydraten. En dát is dan weer de soort met het laagste vetgehalte. Interessant, nietwaar?
Een deel van de koolhydraten in de meelsoorten bestaat uit suikers die van nature aanwezig zijn, er is dus geen suiker aan toegevoegd. De hoeveelheid loopt sterk uiteen; kokosmeel is met 16 gram suiker (per 100 gram) het hoogst in suiker, gevolgd door kikkererwtenmeel (11 gram) en volkoren speltmeel (6,8 gram). Havermeel, patent tarwebloem en speltbloem bevatten het minste suiker, respectievelijk 0,6, 0,7 en 0,8 gram per 100 gram meel. De varianten die ik niet genoemd heb, bevatten tussen 1 en 4,5 gram suiker (ook weer per 100 gram!)
Eiwitten
Qua eiwitten kun je een groot verschil opmerken tussen enerzijds amandel- en kokosmeel, en anderzijds de overige meelsoorten. De eerste twee bevatten namelijk best wat eiwit; amandelmeel 22 gram en kokosmeel 23 gram (per 100 gram). Het eiwitgehalte van de andere varianten varieert van 10 tot 14 gram per 100 gram meel.
Vezels
Dan de vezels! Kokosmeel is met 39 gram vezels per 100 gram meel overduidelijk de meest vezelrijke meelsoort. Ook kikkererwtenmeel (22 gram per 100 gram) en amandelmeel (11 gram per 100 gram) bevatten redelijk veel vezels. En dan is er nog het verschil tussen de hoeveelheid vezels in volkoren en niet-volkoren soorten. Per 100 gram bevat per volkoren speltmeel bijvoorbeeld 10 gram vezels, terwijl speltbloem slechts 3,9 gram levert. Dat verschil is logisch, want zoals je eerder hebt kunnen lezen is bij de volkoren varianten gebruikt gemaakt van de hele graankorrel. Tot slot had ik verwacht dat er meer vezels zouden zitten in boekweitmeel; met 3 gram vezels per 100 gram is dit zeker geen vezelrijke soort te noemen.
Maar wat kun je er nu mee?
Leuk hoor, zo’n vergelijking. Maar wat kan je hier nu mee? Van alles! Speciaal voor jou heb even de belangrijkste (bak)eigenschappen op een rijtje gezet.
● Kokosmeel: Gemaakt van gedroogd kokosvlees, glutenvrij en goed te gebruiken in zoete recepten. Heerlijk om bijvoorbeeld pannenkoeken, cake, muffins en bananenbrood van te bakken.
● Amandelmeel: Gemaakt van hele amandelen, glutenvrij en goed te gebruiken in zoete recepten. Heerlijk om bijvoorbeeld pannenkoeken, cake, muffins en bananenbrood van te bakken.
● Speltmeel: Gemaakt van de oude graansoort ‘spelt’, goed te gebruiken in zowel zoete als hartige recepten. Heerlijk om bijvoorbeeld pannenkoeken, cake, muffins, taarten, brood, crackers en pizza van te bakken.
● Havermeel: Gemaakt van havergranen, van oorsprong glutenvrij* en goed te gebruiken in zowel zoete als hartige recepten. Heerlijk om bijvoorbeeld pannenkoeken, cake, muffins, koekjes, bananenbrood of brood van te bakken.
● Kikkererwtenmeel: Gemaakt van gedroogde kikkererwten, glutenvrij en goed te gebruiken in hartige gerechten. Heerlijk om bijvoorbeeld wraps, hartige pannenkoeken en platbrood van te bakken. Daarnaast kan het ook in zoete recepten en als ‘ei-vervanger’ worden gebruikt.
● Tarwemeel: Gemaakt van de graansoort ‘tarwe’ en vrijwel voor alle soorten baksels te gebruiken. Van brood en pizza tot taarten, koekjes en muffins.
● Boekweitmeel: Gemaakt van het gras ‘boekweit’, glutenvrij en goed te gebruiken in zoete recepten. Heerlijk om bijvoorbeeld pannenkoeken, cake, koekjes, muffins en bananenbrood mee te bakken.
*Let op! Havermeel wordt vaak vervaardigd in een omgeving waar andere granen worden verwerkt, hierdoor kan kruisbestuiving plaatsvinden. Gebruik indien je een glutenallergie hebt dus alleen havermeel met een glutenvrij certificatie.
Conclusie
Het moge duidelijk zijn: er is genoeg te doen met de verschillende meelsoorten! Houd wel rekening met het feit dat de glutenvrije soorten (kokos-, amandel-, haver-, kikkererwten-, en boekweitmeel) anders ‘bakken’ dan de soorten op basis van glutenhoudende granen. Dit komt doordat gluten zorgen voor elasticiteit, stevigheid en een luchtige structuur.
Iedere meelsoort heeft een unieke voedingswaarde en unieke (bak)eigenschappen. Hierdoor is er simpelweg geen ‘goede’ of ‘slechte’ keuze. Kies vooral de soort die het best aansluit bij jou en je behoefte! Weinig koolhydraten? Dan is amandelmeel jouw ding. Kokosmeel is dan weer ideaal voor wie op zoek is naar een meelsoort met veel vezels. Nog een kleine tip: kies waar mogelijk voor een volkoren variant! Deze bevatten meer voedingsstoffen dan niet-volkoren varianten.
Tijd om te experimenten met meelsoorten! Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen. En mocht je nog op zoek zijn naar bakinspiratie; op mijn website staan tal van lekkere recepten!
