We slapen maar liefst een derde deel van ons leven. Dat lijkt heel veel, maar slaap is heel belangrijk voor lichamelijk en geestelijk herstel, dagelijks functioneren en voor je gezondheid. Tijdens je slaap heeft je lichaam de tijd om alle cellen te herstellen en het heeft de kans om tot rust te komen.
Wat gebeurt er tijdens slaap
Tijdens je slaap doorloop je verschillende stadia. Alle stadia die je doorloopt zijn uniek en belangrijk. Het eerste stadium is de overgang tussen een wakkere en een slaperige toestand. Dit noemen we de ‘doezelfase’ of de ‘sluimerfase’. Tijdens dit stadium gaat je lichaam zich voorbereiden voor het in slaap vallen. Je spieren ontspannen zich en de hartslag daalt. Dit stadium duurt een aantal minuten, vervolgens kom je in stadium twee terecht. In stadium twee ben je in een lichte slaap. Je kunt nog makkelijk wakker worden van geluiden om je heen. Een aantal minuten later daalt de hartslag nog verder en ontspannen je spieren volledig. Je zit dan in stadium 3 en je wordt niet zomaar meer wakker van geluiden om je heen.
In stadium 4 ben je in diepe slaap waarbij je ademhaling diep en regelmatig is. De diepe slaap is ook de herstelfase omdat het lichaam en het brein in dit stadium nieuwe energie opbouwen voor de volgende dag. Je brein krijgt nu de kans om alle opgedane indrukken en informatie te verwerken. Na de diepe slaapfase kom je in de REM-slaap terecht. Tijdens je REM-slaap droom je heel veel en je ogen maken hier korte en snelle bewegingen. De REM-slaap kost hierdoor veel energie. Nadat de meeste behoefte aan slaap is afgenomen en het lichaam voldoende is hersteld, wordt de slaap ‘lichter’.
Slaap van invloed op de gezondheid
Nu je weet hoe complex je slaap is kun je je makkelijker voorstellen hoe belangrijk slaap voor je is. Helaas hebben steeds meer mensen last van slaapproblemen. Uit een enquête van het CBS blijkt dat bijna een kwart van de Nederlanders van 12 jaar en ouder slaapproblemen hadden in 2018, terwijl slapen zo belangrijk voor je is. Niet goed in slaap vallen, onrustig slapen of ’s nachts veel wakker worden zijn de klachten die zich regelmatig voordoen.
Wist jij dat slaap minstens zo belangrijk is als eten? Wanneer je consequent minder slaapt dan de aanbevolen hoeveelheid uren, kan dat grote gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Een volwassen mens heeft gemiddeld 8 uur slaap nodig om optimaal te kunnen functioneren. Wanneer je te weinig slaapt kan dit consequenties hebben voor je organen. Daarnaast geeft langdurig slaaptekort meer kans op obesitas, de ziekte van Alzheimer, hart- en vaatziekten, depressiviteit, concentratieproblemen en meer. Een chronisch slaaptekort (en slaapstoornissen) kan het risico op hartfalen, een hoge bloeddruk, diabetes type II en een beroerte verhogen.
Hoeveelheid slaap van invloed op gewicht
Nu vraag je je misschien af waardoor slaapgebrek obesitas kan veroorzaken. Slaapgebrek zorgt voor meer aanmaak van het honger-stimulerende hormoon ghreline en voor minder aanmaak van het honger-remmende hormoon leptine. Dit zorgt ervoor dat je overdag meer trek krijgt in eten. Als je aan het hongergevoel toe geeft kun je te veel eten en aankomen in gewicht en vetmassa. Onvoldoende slaap brengt het lichaam onder stress waardoor er meer cortisol wordt aangemaakt. Dit hormoon leidt ook tot meer eten en vaak tot ongezondere keuzes. Onvoldoende slaap haalt je hormonen uit balans wat kan resulteren in gewichtstoename. Bij een slaaptekort ben je overdag ook minder lichamelijk actief.
Onvoldoende slaap is een van de belangrijkste oorzaken van ongezond eetgedrag en waarschijnlijk ook voor onvoldoende fysieke activiteit. Daarnaast bepaalt gebrek aan slaap ook iemands gemoedstoestand. Te weinig slaap is een uitlokker voor een emotioneel eetgedrag. Je eetgedrag onder controle houden is veel moeilijker wanneer je moe bent. Uit een studie blijkt dat wanneer je op je voeding let om af te vallen maar je onvoldoende slaapt, je lichaam spieren gaat verbranden. Wanneer je spiermassa afneemt, wordt je verbranding ook lager. Dit kan uiteindelijk resulteren in een hoger vetpercentage dan voordat je begon met afvallen.
Zo val je eerder in slaap
Gelukkig kun je zelf veel doen tegen slaapproblemen. Leg een uur voordat je gaat slapen je telefoon weg, zet de tv uit en kom achter je laptop vandaan. Het licht van apparatuur zorgt er namelijk voor dat je minder melatonine aanmaakt. Melatonine is een hormoon dat ervoor zorgt dat je moe wordt, waardoor je beter in slaap valt en beter door slaapt. Laat een paar uur voor je gaat slapen ook producten met cafeïne staan. Koffie, thee, cola of ice-tea bevatten allemaal cafeïne wat ook invloed kan hebben op je nachtrust.
Ga eerder naar bed dan je gewend bent. Iemand die minder slaapt neemt ook meer energie op. Als je ’s avonds langer wakker blijft heb je meer tijd om te eten en te drinken. De avond is voor vele het moeilijkste moment om (lekker) eten te weerstaan, want tv kijken wordt vaak ook geassocieerd met (lekker) eten. Zoek een andere activiteit of hobby in de avond waarbij je de drang naar eten minder ervaart en ga eerder naar bed. Neem voor het slapen gaan een warme douche of lees een boek. Dit kan ervoor zorgen dat je sneller in slaap valt.
Overdag voldoende bewegen werkt slaap bevorderend in de avond. Doordat je overdag actiever bent is je lichaam ’s avonds meer moe. De temperatuur op je slaapkamer heeft ook invloed op je nachtrust. Slaap met het raam open en niet met de verwarming of airco aan, dit beïnvloedt vaak de luchtkwaliteit negatief. Je temperatuur wordt ook bepaald door wat je ’s nachts aantrekt. Slaap het liefste naakt of in je ondergoed voor betere slaapkwaliteit.
Het laatste en misschien wel belangrijkste punt; verlaag je stressniveau. Stress kan ervoor zorgen dat je gaat nadenken en piekeren in bed en dat verstoort je slaap. Door voor het slapen 3 dingen op te schrijven waar je dankbaar voor bent beïnvloed dit je gedachten positief wat kan lijden tot een betere nachtrust. Ook het luisteren naar rustige en mooie muziek, yoga en mediteren verlagen je stressniveau en beïnvloeden je slaap positief.
Kortom, als jij je leefstijl positief wilt beïnvloeden of graag wilt afvallen, maak je slaap dan prioriteit en besteed voldoende aandacht aan een goede nachtrust.
Dit artikel is geschreven door Emily Drossaert